Overwintering op een ijsschots

Mijn boek over de Nederlandse poolexpeditie van 1882-1883: Overwintering op een ijsschots, auteurs Kees Dekker en Frieda van Essen, is nu verkrijgbaar in de boekwinkel of via KNNV Uitgeverij! Uitvoering: 200 pagina’s, 23×21,5 cm, full colour. ISBN: 9789050114318. Prijs: € 29,95.

“In 1882, het Eerste Internationale Pooljaar, vertrekt een Nederlandse wetenschappelijke expeditie per schip naar Siberië. Initiatiefnemer is C.H.D. Buys Ballot, de oprichter van het KNMI. Het schip vergaat in het pakijs van de Karazee, nabij Nova Zembla.

De mannen brengen de lange donkere poolwinter door op een ijsschots en weten de volgende zomer, na drie weken ploeteren over smeltend en kantelend pakijs, alsnog het vasteland te bereiken.
Het verhaal is minstens net zo sensationeel als dat van Willem Barentsz en Heemskerck bijna drie eeuwen eerder. Maar dit verhaal, van een groep onvermoeibare Nederlandse meteorologen, is veel minder bekend. Het dreigde in de vergetelheid te raken, totdat 130 jaar na dato een bijzondere schat opdook in de bibliotheek van het KNMI. Een ‘vergeten doos’ vol brieven, briefkaarten, journaals en knipsels over de expeditie.
 
Kees Dekker en Frieda van Essen doken in de paperassen en archieven en schreven het prachtige boek De Nederlandse poolexpeditie van 1882-1883. Nauwgezet reconstrueerden ze de poolreis, die voortvarend begon maar al gauw een dramatische wending nam. We lezen mee met het dagboek van expeditieleider Maurits Snellen, we zien foto’s van de expeditie en krijgen een inkijkje in allerlei brieven, krantenknipsels en documenten rondom de onderneming. Maar bovenal beleven we het hele avontuur van begin tot eind intens mee, dankzij het nauwgezette speurwerk en de meeslepende vertelstijl van de auteurs.
 
Na het invriezen van hun schip in het pakijs van de Karazee zit er niets anders op: de mannen moeten overwinteren in het ijs. Ze bouwen een pre-fab houten huis op een ijsschots. Een ijsbeer komt op bezoek en de mannen krijgen smakeloos bevroren bier voorgezet. Na de overwintering en een koele zomer lijkt redding nog steeds ver weg – geen schip kan hen bereiken. De mannen besluiten naar het vasteland te lopen. Ruim drie weken zwerven ze over schommelende ijsschotsen, tot ze, een jaar na het begin van hun expeditie, eindelijk voet aan wal zetten. Wonder boven wonder overleeft iedereen de tocht.
 
De Nederlandse poolexpeditie van 1882-1883 is meer dan een avontuurlijk verhaal. Het is een inspirerend relaas van samenwerking en doorzettingsvermogen. Dat de expeditie überhaupt plaatsvond getuigt al van een sterk staaltje werklust. De organisatie bleek strak en efficiënt. En ondanks de ontberingen op het ijs wisten de mannen hun meteorologische waarnemingenvoort te zetten. Handmatig verrichtten zij metingen aan onder meer temperatuur, windsnelheid, waterstand en het poollicht; ieder uur, zeven dagen in de week, maand in maand uit, onder de meest barre omstandigheden.
 
Naast het reisverhaal schreven de auteurs talloze kaders met historische achtergrondinformatie, bijvoorbeeld over de organisatie van de trip, de financiering en de bemanning  – maar ook over poolkleding, expeditie voedsel, telegraafverkeer en meteorologische instrumenten anno 1882. Gecombineerd met de schat aan uniek illustratiemateriaal staat deze aanpak garant voor vele uren leesplezier – en een hernieuwde waardering voor deze illustere poolexpeditie.”